Początki
Początki harcerstwa na ziemi garwolińskiej sięgają 1913 roku – od tego czasu harcerki i harcerze pełnią służbę Bogu i Polsce, niosąc chętną pomoc bliźnim. Szczególnie wspaniałą kartę zapisał konspiracyjny Hufiec ZHP – Rój „Orłów” Szarych Szeregów, którego nazwę nosi dzisiaj Hufiec. Niestety, ciągle brakuje wiadomości na przykład o losach harcerstwa po 1956 roku. Miejmy nadzieję, że brakujące fragmenty uda się jeszcze w pełni opisać. Autorami niniejszego opracowania są prof. Zbigniew Gnat-Wieteska, hm. Zbigniew Winiarek oraz pwd. Tomasz Borowski.
Kalendarium
PIERWSZE DRUŻYNY
1913 – w Garwolinie powstaje drużyna im. ks. Stanisława Brzózki
1915 – drużyna im. Czackiego powstaje w Żelechowie
1916 – w Żelechowie powstaje pierwsza drużyna harcerek
1917 – Lucjan Grabowski organizuje w Trąbkach zastęp
1918 – grupa garwolińskich harcerzy pomaga w organizacji ćwiczeń członkom POW
1920 – drużyny męskie działają w Garwolinie i Parysowie, żeńska – w Żelechowie
1920 – komendę hufca (obwodu) obejmuje Morawski
1920 – pierwszy obóz w okolicach Samogoszczy
1920 – udział harcerzy w wojnie (201 Pułk Piechoty, 205 i 222 Ochotniczy PP)
1924 – Stanisław Hordliczka zakłada I Trąbkowską Drużynę Harcerską im. T. Kościuszki
1925 – zawiązuje się drużyna w Pilawie
1925 – powstaje drużyna harcerek przy gimnazjum w Garwolinie
1926 – ks. Antoni Święcicki zostaje kapelanem hufca
1928 – udział harcerek w zlocie w Rybienku k. Wyszkowa
1929 – udział w II Narodowym Zlocie Harcerzy w Poznaniu
1931 – pierwszy zlot hufca w Żelechowie
1931 – zawiązuje się drużyna w Sobolewie
1932 – powstają drużyny w Łaskarzewie i Maciejowicach
1933 – hufcowym zostaje Marian Jaworski
1934 – obóz i kolonia zuchowa w Bochotnicy
1935 – udział w zlocie w Spale
1936 – kurs zastępowych w Wildze
II WOJNA ŚWIATOWA
1939 – udział w Pogotowiu Wojennym
1939 – z inicjatywy M. Jaworskiego powstaje konspiracyjny hufiec ZHP “Orłów”
1941 – “Orłów” liczy 121 harcerzy w drużynach Grup Szturmowych i Bojowych Szkół
1942 – obowiązki hufcowego obejmuje Czesław Chytrowski
1942 – szkolenie wojskowe członków BS i GS
1943 – powstają drużyny Zawiszaków
1943 – udział w akcji “N” i “M”
1943 – “Szkoła za lasem” (kurs podharcmistrzowski)
1944 – hufiec wizytują przedstawiciele “Pasieki” – Głównej Kwatery Harcerzy
1944 – na tajne nauczanie uczęszcza ponad 800 uczniów, w tym wielu harcerzy
1944 – liczne aresztowania i straty wśród członków hufca
1944 – udział w akcji “Burza”
1944 – hufiec zrzesza 241 harcerzy
1945 – konspiracyjny hufiec ZHP – rój “Orłów” Szarych Szeregów – kończy swą działalność
PRL
1945 – rozpoczynają działalność 3 drużyny w gimnazjum i liceum w Garwolinie; S. Żukowski i S. Szałajko kończą kurs phm. w ramach II CAS; rozpoczyna działalność próbny Hufiec Harcerek w Garwolinie; w Garwolinie powstaje drużyna harcerek im. Z. Chrzanowskiej; drużynowa Janina Cabaj
1946 – powstaje drużyna im. A. Małkowskiego w Żelechowie; drużynowy Jerzy Chruścik; Marek Szamryk mianowany p.o. hufcowego; obóz w Wildze; ponad 100 harcerzy na zlocie Chorągwi Mazowieckiej pod hasłem “Mazowsze odbudowuje Warszawę”; powstaje drużyna “Słońce” im. Królowej Jadwigi przy szkole nr 1 w Garwolinie
1947 – obóz w Wildze – komendant Jan Mazurek
1948 – działalność drużyn w Woli Zadybskiej, Łaskarzewie, Parysowie, Michałówce, Pilawie, Hucie Garwolińskiej, Borowiu, Miastkowie, Górznie, Samogoszczy, Wildze, Sobieniach Jeziorach, Trojanowie, Sobolewie i Łąkach; obóz w Wildze; komendant Ryszard Frelek (w ramach Harcerskiej Służby Polsce)
1949 – obóz na Kopie Biskupiej w Pokrzywnej z udziałem ok. 200 harcerzy; komendant phm. Janusz Staniszewski
1951 – Przejęcie harcerstwa przez ZMP
1957 – Bogdan Żukowski komendantem hufca
1961 – Rozwój hufca – lata Wiejskich Drużyn
1968 – Andrzej Ornat komendantem hufca
1978 – powstanie hufców miejskich i gminnych, Zbigniew Winiarek komendantem hufca
1980 – powstaje Harcerski Klub Wodniacki “Top”
1981 – KIHAM w Garwolinie
1986 – startuje hufcowa stanica w Polewiczu
1986 – powstanie hufca “rejonowego”, początek współpracy ze skautami z Anglii
1988 – obchody 75-lecia Harcerstwa na Ziemi Garwolińskiej, pierwsze wzmianki o przywróceniu garwolińskiemu hufcowi nazwy “Orłów”
WSPÓŁCZESNE HARCERSTWO
1990 – organizacja drużyny na Litwie
1991 – II Harcerskie Mistrzostwa Gry w Palanta, edycja magazynów “Zew” i “Zew Orłów”
1992 – konkursy recytatorskie imienia Józefa Stachowskiego
1995 – pierwszy międzynarodowy obóz Drop into Poland
1999 – Biała Służba w Siedlcach
2005 – hufiec w strukturze Chorągwi Stołecznej ZHP
2008 – tytuł dla hufca – Zasłużony dla Powiatu Garwolińskiego
2010 – nadanie sztandaru hufcowi
2012 – 100 Wielopoziomowa Drużyna Harcerska “Arbaro” z Łaskarzewa – piąta w Polsce [ex aequo] lokata w Roku Regionów, pierwsza na Mazowszu
2013 – Stulecie Harcerstwa na Ziemi Garwolińskiej, dziesięciolecie 2 WDH „Itaka” z Sobolewa, rozrastające się środowiska w Trąbkach i Garwolinie zakładają szczepy.
2014 – pierwszy KiSS – Kursy i Szkolenia Specjalnościowe
2015 – komendantem hufca zostaje phm. Izabela Lach, powstaje Krąg Starszyzny “Starszaki”, 30-lecie powstania związku drużyn “Adventure”
2017 – 10-lecie 1. Szczepu ZHP im. Stanisława Hordliczki w Trąbkach
2018 – Udział w Zlocie w Gdańsku z okazji 100-lecia ZHP
2019 – phm. Leszek Ochniewicz komendantem hufca
Hufiec wchodzi w skład Chorągwi Stołecznej od 2005 roku, natomiast przyjęcie nazwy “Orłów” wiąże się z przekazaniem w 1983 roku hufcowi historycznego proporca Roju “Orłów” z II wojny światowej. Dokładnej daty nadania nazwy “Orłów” właściwie nie ma, ale czujemy się z tym bohaterem bardzo związani i wokół niego odbywają się nasze ważne zloty.
Postacie
Marian Jaworski
Nauczyciel, drużynowy, a następnie komendant Hufca. Założyciel konspiracyjnego roju „Orłów”, organizator tajnego nauczania w czasie wojny, wspaniały wychowawca, członek wielu organizacji nauczycielskich oraz niepodległościowych. W latach 1957-61 poseł na Sejm PRL. Po zmianach ustrojowych w państwie zastępca komendanta hufca ZHR.
Wanda Bekierska
Była przez całe życie przede wszystkim wspaniałym wychowawcą – uczyła strzelców w 1 PSK, pracowała w tajnym nauczaniu, opiekowała się dziećmi z Zamojszczyzny, była nauczycielką kilku pokoleń garwolińskiej młodzieży. Była zuchmistrzynią – w latach trzydziestych prowadziła gromadę „Bożęta”. Cztery szóstki zuchów to były właśnie Bożęta: leśne, polne, domowe i łąkowe, a ich godłem był krasnoludek „Wene” (od nazw szóstek). Gromada miała swoje zawołanie: Czyń dobrze! W 1938 roku „Bożęta” były na zuchówce (kolonii zuchowej) w Sławinach. Harcerki i harcerze garwolińskiego Hufca pożegnali Druhnę Wandę 22 września 1982 roku. Odeszła na Wieczną Wartę. 2. Szczep ZHP w Garwolinie nosi imię Wandy Bekierskiej.
Stanisław Hordliczka
Założyciel I Trąbkowskiej Drużyny Harcerskiej im. Tadeusza Kościuszki (rok 1924). Wychowawca oraz muzyk, który oprócz drużyny harcerskiej prowadził zespół mandolinistów, a także przysłużył się społeczności Trąbek, organizując działalność charytatywną dla dzieci z ubogich rodzin. Imię tego wspaniałego wychowawcy nosi dziś 1. Szczep ZHP im. St. Hordliczki w Trąbkach.
Joanna Domańska
Garwolińska harcerka z historycznego zdjęcia z 1933 roku – spotkanie z nią zorganizował komendant hufca hm. Zbigniew Winiarek w 2013 roku.
Zbigniew Gnat-Wieteska
Urodzony w Garwolinie profesor związany z Akademią Obrony Narodowej oraz Uniwersytetem Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Autor książki „Dzieje harcerstwa na Ziemi Garwolińskiej w latach 1913 – 1988” oraz wielu innych książek historycznych o historii lokalnej i nie tylko.
Zbigniew Winiarek
Komendant Hufca w latach 1978 – 2015. Człowiek zafascynowany historią i inicjator powstania wielu miejsc pamięci w Garwolinie. Podczas jego długoletniej służby Hufiec Garwolin zyskał mnóstwo kontaktów zagranicznych (dzięki organizacji obozów międzynarodowych m.in. “Drop into Poland”), odniósł sukcesy na wielu płaszczyznach i zasłużył się dla lokalnej społeczności.